PAARD BLOG: What’s so good about… Tom Waits?

Door: Henk Koolen

https://www.youtube.com/watch?v=3P8jVEEEmck

Al sinds zijn debuut in de jaren zeventig is het oeuvre van Trom Waits van een ongekend hoge kwaliteit. Een slecht album heeft hij nog nooit gemaakt en de hoeveelheid meesterwerken zijn niet op de vingers van één hand te tellen (spoiler: het zijn er dus meer dan vijf). Het uitzonderlijke aan Waits is dat hij een karakteristiek en consequent geluid combineert met enorme vernieuwingsdrang. Best wel merkwaardig wanneer je bedenkt dat hij eigenlijk altijd uit gaat van vrij traditionele muziek: een mix van country-blues, jazz à la Charles Mingus en The Great American Songbook, zoals Frank Sinatra dat gebruikte.

Waits is misschien meer nog dan muzikant vooral een acteur en verhalenverteller en uiteraard een formidabele dichter. Zijn stream-of-consciousness-achtige teksten doen denken aan Jack Kerouac, zijn onderwerpen aan Charles Bukowski (met wie hij een bovengemiddelde passie voor alcohol deelt).

Het zou mij niet verbazen als zijn huidige release-droogte (het laatste album dateert uit 2011) zal worden onderbroken door een roman van zijn hand. Dat moet er dan ongetwijfeld één worden in de traditie van The Great American Novel (Steinbeck, Salinger, Thompson, Vlautin). In het clipje hierboven vind je een schitterend verhaal dat hij vertelt in de documentaire ‘A Day In Vienna’.

Als acteur is hij op dreef in films van Jim Jarmusch en de Coen-broers, maar het moet gezegd: zijn rollen lijken wel heel erg op elkaar en lijken ook weer op het personage Tom Waits. Want daar zijn zowel intimi als outsiders het over eens: de artiest Tom Waits en de mens Tom Waits zijn twee verschillende figuren. Het leidde met name in het begin van zijn carrière tot kritiek. Hij zou een middle-class-mannetje zijn dat zich de rol van verlopen barfly had toegeëigend om met de zelfkant van de Amerikaanse maatschappij te koketteren.

De meeste kritiek verstomde toen hij eerst voorzichtig zelf op ‘Heartattack And Vine’ met een wat tegendraadser geluid ging experimenteren en daarna gedurende de rest van zijn carrière steeds verder grenzen opzocht. Een cruciale rol werd hierin gespeeld door zijn vrouw Kathleen Brennan, die Waits uitdaagde om bij elk voorwerp dat hij tegen kwam te kijken of er muziek mee te maken was.
Zij bracht hem ook in aanraking met het werk van onder andere Captain Beefheart en Kurt Weill, twee logische pendanten van de muziek die Waits zelf al maakte. Het leverde prachtplaten als ‘Swordfishtrombones’, ‘Rain Dogs’, ‘Franks Wild Years’, ‘Bone Machine’ en ‘Mule Variations’ op.

Hoe belangrijk Brennan in zijn leven is wordt geïllustreerd door een anekdote van TV-producent David Simon die voor de begingeneriek van zijn serie ‘The Wire’ dolgraag de Waits-song ‘Down In The Hole’ wilde gebruiken. Hij stuurde Waits een VHS-band met ruwe opnames, maar hoorde maar niks terug. Toen hij huize Waits belde vertelde Tom hem dat zijn vrouw een aantal dagen weg was en dat hij zelf niet wist hoe de video-speler werkte.

Door een weerzin tegen optredens en interviews en het sterk afschermen van zijn privé-leven is Waits nooit een superster geworden en zijn nummers zijn dermate “eigen” dat er ook weinig succesvol van gecoverd zijn. Eagles maakten een slappe versie van ‘Ol’ 55’, Bette Midler (een voormalig liefje van Waits) deed ‘Shiver Me Timbers’, Johnny Cash maakte een American Recording van ‘Down There By Train’, Rod Stewart deed zelfs een paar nummers en de merkwaardigste cover was wel ‘I Don’t Wanna Grow Up’ door The Ramones.

Voor wie zich een dag wil onderdompelen in het universum van Tom Waits is er een Spotify-playlist met zijn 77 essentiële nummers.